Łączna liczba wyświetleń

sobota, 13 maja 2017

Uzupełnienia protetyczne

Protetyka to dziedzina stomatologii, która stawia za cel przywrócenie wyglądu i funkcji uzębienia. Dzisiejsza protetyka zasadniczo odbiega od klasycznego wykonania protez.Dzięki ewolucji w dziedzinie techniki i materiałów jesteśmy w stanie z równym powodzeniem odbudować utracone zęby, ich fragmenty czy całkowite bezzębie szczęki. Naczelną zasadą w leczeniu protetycznym jest odbudowa kompletnego łuku zębowego.


W protetyce stomatologicznej wyróżniamy dwa podstawowe typy uzupełnień protetycznych:
1. Uzupełnienia stałe.
2. Uzupełnienia ruchome.
Różnią się one od siebie sposobem utrzymania w jamie ustnej. Pierwsze z nich są założone na stałe, co oznacza że są „ przyklejone” do pozostałych zębów i implantów lub przykręcone do implantów. Jest to oczywiście duże uproszczenie, ale – mam nadzieje – dobrze wyjaśniające sytuację. Protezy ruchome to takie, które pacjent może w dowolnym momencie samodzielnie wyjąć z ust.


Każda z grup składa się z różnych uzupełnień:


1.W grupie stałych uzupełnień wyróżniamy:
a) wkłady koronowo- korzeniowe;
b) wkłady koronowe;
c) licówki;
d) korony;
e) mosty;
f) uzupełnienia stałe oparte na wszczepach śródkostnych, czyli implantach.

2. Do uzupełnień ruchomych zalicza się:
a) protezy akrylowe;
b) protezy szkieletowe;
c) protezy elastyczne;
d) specjalne protezy wsparte na pozostałych zębach lub implantach nazwane protezami overdenture.



Uzupełnienia stałe:


Wkłady koronowo-korzeniowe


Wkłady koronowo- korzeniowe to uzupełnienia stosowane w przypadku zębów leczonych kanałowo. Część korzenia wkładu zajmuje oczyszczoną podczas leczenia kanałowego z naczyń i nerwów przestrzeń znajdującą się w korzeniu. Część koronowa odbudowuje zrąb zęba, czyli w zasadzie jego zębinę. Zastosowanie wkładu koronowo- korzeniowego umożliwia odbudowę bardzo zniszczonego zęba poprzez założenie korony protetycznej.
Wkłady koronowo- korzeniowe możemy podzielić na dwa rodzaje:
1. Standardowe.
2. Indywidualne.


Wkłady koronowo- korzeniowe standardowe- są to wkłady przygotowane przez producentów, mające standardowe rozmiary i kształty. Stosując taki wkład, dentysta może skrócić czas leczenia. Niestety nie zawsze istnieje możliwość ich zastosowania. Do wkładów standardowych zaliczamy wkłady metalowe( np. wyglądające jak śruba wkłady Radix Anker) i różnego rodzaju wkłady z
włókna szklanego.



Wkłady koronowo- korzeniowe indywidualne- są stosowane do bardzo dużego zniszczenia korony zęba, szczególnie gdy ząb kończy się poniżej poziomu dziąsła, stosuje się wkłady indywidualne. Mogą one być wykonane częściowo przez lekarza i częściowo przez technika lub tylko przez technika.
W pierwszej metodzie lekarz musi przygotować pozostałą część zęba, a następnie wykonać „ wzorzec” wkładu, który następnie zostanie odlany ze stopu metali przez technika.. W drugiej metodzie lekarz pobiera wycisk, który następnie wysyła do laboratorium techniki dentystycznej. Tam technik protetyczny wykonuje specjalny model zęba i na nim „ buduje” wkład. Niestety takie postępowanie wiąże się z koniecznością odbycia dodatkowej wizyty i dodatkowo zwiększa koszt leczenia.





Wkłady koronowe (inlay- wkład, onlay- nakład, overlay- nakład)- to wkłady wykorzystywane do odbudowy ubytku korony zęba. Najczęściej stosowane w zębach bocznych.
Wkłady / nakłady- mogą być wykonane z następujących materiałów:materiały kompozytowe, porcelana ( czyli materiał, z którego są wykonywane korony , mosty i licówki) oraz stopy metali nieszlachetnych, jak również metale szlachetne- złoto i ich stopy. Wkłady koronowe mogą również być wykonane z połączenia kilku materiałów, jak złoto i porcelana.

Inlay- wkłady te umożliwiają odtworzenie powierzchni żującej zęba, co za tym idzie, pełne włączenia go w proces żucia pokarmów.

Onlay- nakład wykorzystywany w dużych ubytkach, także w zębach bocznych leczonych kanałowo, które jeszcze nie kwalifikują się do leczenia protetycznego za pomocą wkładu i korony. Przy pomocy specjalnych preparatów onley łączony jest z tkankami zęba, co zapewnia idealną szczelność wypełnienia.

Overlay- to rodzaj wypełnienia ubytku, wkład koronowy pokrywający powierzchnie żujące, stoki guzków wraz z ich szczytami oraz ich powierzchnie językowe, przedsionkowe lub styczne.

Pinlay- wkład z ćwiekiem- wkłady te są odlewane w pracowni technicznej razem z ćwiekiem co stanowi dodatkowe utrzymanie.







Mosty







Mosty- to uzupełnienia protetyczne stałe odtwarzające jeden lub więcej utraconych zębów, trwale osadzone w jamie ustnej, które nie może być z niej usunięte bezpomocy lekarza.
Rodzaje mostów:

1. Ze względu na umiejscowienie:
a) przednie;
b) boczne;
c) przednio- boczne.

2.Ze względu na rozmieszczenie filarów w stosunku do przęsła:
a) dwubrzeżne;
b) jednobrzeżne;
c) dwubrzeżno- jednobrzeżne.

3. Ze względu na sposób mocowania w jamie ustnej:
a) stałe;
b) półruchome;
c) ruchome.

4. Ze względu na zużyty materiał:
a) jednolite ( metalowe, ceramiczne, kompozytowe, akrylowe);
b) niejednolite- złożone (np. metalowo- porcelanowe).



Korony



Korony protetyczne są stosowane tylko w tych przypadkach, w których nie ma innej możliwości trwałej rekonstrukcji korony zęba. Korony są najlepszym rozwiązaniem aby wzmocnić słaby ząb, poprawić jego funkcjonalność i estetykę lub odbudować brakującą część koronową na własnym korzeniu lub implancie.
Korony protetyczne mogą być wykonywane z różnych materiałów. Akryl i kompozyty stosuje się do wykonania koron tymczasowych. Docelowe korony mogą być wykonane z metalu, z porcelany na podbudowie metalowej lub mogą być pełnoceramiczne.







Korony metalowe- były fundamentem odbudowy protetycznej od wielu lat ze względu na ich trwałość i wytrzymałość. We współczesnym leczeniu korony metalowe stosowane są bardzo rzadko ze względu na niewystarczającą estetykę.








Korony porcelanowe na podbudowie metalowej ( ze stali lub złota)- dzięki połączeniu porcelany, która odznacza się wysoka estetyką i metalu odpowiadającemu za trwałość i wytrzymałość, korony te są bardzo popularnymi uzupełnieniami we współczesnej protetyce. Jako rdzeń koron porcelanowych najczęściej wykorzystywane są stopy stali o specjalnym składzie, bezpieczne dla organizmu i charakteryzujące się bardzo dużą wytrzymałością. Uosób uczulonych na metale nieszlachetne alternatywą mogą być stopy złot, które wykorzystywane są również w celu uzyskania wyższej estetyki prac. Korony porcelanowe na metalu mogą być wykonywane na całej długości łuku zębowego, ale aby uzyskać najlepszą estetykę w przednim odcinku proponuje się korony pełnoceramiczne.





Korony pełnoceramiczne- wyróżniają się najlepszą estetyką a dzięki podbudowie z tlenku cyrkonu wytrzymałością mechaniczną i trwałością nie ustępują koronom na podbudowie stalowej. Można je stosować zarówno w przednim odcinku jak i w bocznym odcinku łuku zębowego.





Licówki


Licówka- to cienkie uzupełnienie protetyczne na wargowej powierzchni zęba ( czyli tej widocznej zewnątrzustnie) mające na celu poprawę jego kształtu i koloru. W zależności od koloru zęba można wykonać licówkę z mniej lub bardziej kryjącego materiału, np. z porcelany skaleniowej lub dwukrzemianu litu.
Licówki maja jedną , podstawową zaletę:nie powodują osłabienia struktury zęba ze względu na to , że w celu przygotowania na nie miejsca ząb szlifuje się tylko w obrębie szkliwa.
Niestety nie u każdego można stosować licówki. W przypadku silnego zniszczenia zęba lub obecności w nim wypełnień ( czyli „plomb”), a także , gdy ząb był leczony kanałowo, zaleca się wykonanie korony protetycznej.





Uzupełnienia stałe oparte na wszczepach śródkostnych – implantach



Uzupełnienia wsparte na implantach odbudowują ząb w sposób, który najlepiej imituje zęby naturalne. Niestety ich najpoważniejszą wadą jest ich koszt ( w najbardziej skomplikowanych przypadkach odbudowa jednego zęba może kosztować do 10000zł).

Implant- to niewielka, tytanowa śruba, która po wszczepieniu w kość szczęki zastępuje korzeń zęba. Na niej montowana jest korona porcelanowa lub ceramiczna, której odcień można dopasować do odcienia naturalnych zębów. Uczucie posiadania takiego zęba w praktyce niczym nie różni się od naturalnych zębów.






Uzupełnienia ruchome



Protezy osiadające- uzupełnienia ruchome wykonane z tworzywa akrylowego. Głównych wskazaniem są przypadki bezzębia lub rozległych braków w uzębieniu, kiedy nie ma możliwości wykonania innych rodzajów uzupełnień ( protez szkieletowych , stałych, opartych na implantach).
W przypadku bezzębia konieczne jest wykonanie wycisków czynnościowych na łyżkach indywidualnych. Jest to najtańsze rozwiązanie refundowane przez NFZ raz na 5 lat. Siły żucia przenoszone są przez akrylową płytę na śluzówkę prowadzoną do jej zaniku i tzw. osiadania protezy. Przy tego rodzaju uzupełnieniu protetycznym jest duże ryzyko stomatopatii protetycznych, stanów urazowych związanych z użytkowaniem protezy m.in. odleżyn lub grzybic jamy ustnej.








Protezy szkieletowe są to ruchome uzupełnienia protetyczne. Proteza taka opiera się nie tylko na dziąsłach i błonie śluzowej, ale także na zębach ( przenoszenie śluzówkowo- ozębnowe) nie powodując więc nadmiernego zaniku kości i dziąseł. Wykorzystuje się pozostałe zęby jamy ustnej w postaci filarów protezy. Protezy szkieletowe wykonane prawidłowo mogą posłużyć pacjentowi przez dłuższe lata. Podstawą części protezy szkieletowej jest metalowa baza (szkielet), akrylowe elementy odbudowujące tkanki oraz zęby. Wykorzystywane są elementy dodatkowej retencji w postaci klamer i cierni.





Protezy elastyczne- wykonywane są z elementów plastycznych, które dobrze przylegają do tkanek jamy ustnej- retencja. Zapewniają dobrą estetykę, brak możliwości złamania, często wykonywane z nylonu.



Protezy natychmiastowe
Ruchome uzupełnienia protetyczne, które zostaje oddane pacjentowi bezpośrednio po usunięciu zębów. Wszystkie czynności związane z wykonywaniem protezy są przeprowadzane przed usunięciem zębów. Takie postępowanie pozwala na uniknięcie przykrej sytuacji braku zębów, zapewnia normalne warunki życia oraz możliwość kontynuowania pracy zawodowej. Wpływa również korzystnie na gojenie się ran poekstrakcyjnych. Tego rodzaju protezy \są czasowe, wykorzystywane do momentu wygojenia się zębodołu. Przygotowują one pole protetyczne do wykorzystywania protez docelowych. Jest to jedyna sytuacja kiedy pacjent nosi uzupełnienie protetyczne przez całą dobę. Stosowanie tego typu rozwiązania wiąże się jednak z koniecznością bezwzględnego przestrzegania zaleceń lekarza protetyka, zgłaszania się na częste wizyty kontrolne oraz utrzymania wzorowej higieny jamy ustnej i protezy.





Protezy typu Overdenture
Protezy te utrzymane są na korzeniach lub wszczepach ( implantach) poprzez system zatrzasków ( zasuw lub rygli). Uzupełnienia te spełniają wymogi estetyki, chronią kość przed zanikiem, najbardziej fizjologiczne przenoszenie sił żucia, podobne do naturalnych zębów. Protezy typu ovententure zapewniają wysoki komfort dla pacjenta, jednak ważne jest aby pacjent opanował zasady higieny jamy ustnej. Protezy te mogą być oparte na zaledwie dwóch implantach w żuchwie i szczęce u pacjentów bezzębnych, co przy względnie przystępnych cenach, diametralnie poprawia komfort z użytkowania w porównaniu do protez całkowitych osiadających.






Jak się przygotować do leczenia protetycznego?


W przypadku planowania leczenia protetycznego należy wykonać sanacje jamy ustnej,to znaczy wyleczenie z próchnicy, stanu zapalnego dziąseł i przyzębia,wyleczenie kanałowe wszystkich zębów, które tego wymagają oraz nauczenie się optymalnego dbania o higienę jamy ustnej.



Wskazania do leczenia protetycznego z zastosowaniem uzupełnień stałych, w tym opartych na implantach.


- Odbudowa zębów zniszczonych przez próchnicę lub przez uraz.
- Uzupełnienie pojedynczych braków zębowych.
- Uzupełnienie braków w przypadku nieobecności zawiązka lub zawiązków zębów stałych.
- Poprawa jakości życia
- Uzupełnienie braków zębowych u pacjentów z zanikiem wyrostka zębodołowego gdy protezy ruchome są nie stabulne.



Wskazania do leczenia protetycznego z zastosowaniem uzupełnień ruchomych.


- Uzupełnienie większej liczby brakujących zębów.
- Uzupełnienie braków zębowych u pacjentów, u których ze względu na liczbę, jakość i rozłożenie pozostałych zębów nie ma możliwości zastosowania uzupełnień stałych.
- Uzupełnienie braków zębowych u pacjentów, którzy ze względów finansowych nie mogą sobie pozwolić na uzupełnienia stałe.



Przeciwwskazania


Nie ma przeciwwskazań do leczenia protetycznego.




Sytuacje, które mogą pojawić się w trakcie rehabilitacji narządu żucia z zastosowaniem leczenia protetycznego.


Po otrzymaniu uzupełnienia protetycznego mogą pojawić się problemy z adaptacją, co wiąże się z nadmiernym ślinieniem, zaburzeniami smaku, problemami z mówieniem i żuciem oraz uczucie ciała obcego w jamie ustnej. Stany te są naturalne jednak jak w przypadku każdego leczenia stomatologicznego konieczne jest zgłaszanie się na wizyty kontrolne co najmniej co 6 miesięcy.




Opracowała: Dypl. Asystentka Stomatologiczna:  Anna Koć