Mioterapia

W związku z tym , że moje notatki są bardzo zbliżone do artykułu znajdującego się na stronie  CzytelniaMedyczna.pl pozwolę sobie na wklejenie linku do opisu ćwiczeń z mioterapii i gorąco zachęcam do zapoznania się z nim.

Miłej lektury :

http://www.czytelniamedyczna.pl/3568,mioterapia-w-leczeniu-wad-ortodontycznych-zasady-stosowania.html

Opracowała: Dypl. Asystentka Stomatologiczna: Anna Koć

Systemy oznaczania zębów

Systemy oznaczania zębów.

Zostały opracowane w celu ujednolicenia i ułatwienia komunikacji pomiędzy lekarzami dentystami, higienistkami stomatologicznymi i przedstawicielami innych zawodów mających do czynienia z zębami, w szczególności gdy posługują się różnymi językami. Ich zaletą jest ułatwienie zapisu i prowadzenia choroby w kartotece pacjenta. Każdy system stanowi zbiór zasad opisujących schemat, według każdego zęba w każdym łuku przypisane jest określone i unikalne oznaczenie literowe bądź liczbowe ( również zęby mleczne i stałe mają odrębne oznaczenia).

Przez lata rozwijały się różne systemy, od bardziej opisowych ( łacińskich)i wizualnych ( system Zigmondy’ego , Haderupa) do czysto cyfrowych (system Violha, Uniwersalny), ze względu na rozwój technologii informacyjnych oraz możliwości wprowadzania danych pacjenta do komputera.

Cechy wspólne systemów :

Podstawą większości systemów jest „schemat krzyża”, który dzieli uzębienie pacjenta na łuk górny i dolny, a każdy łuk na prawą i lewą połowę- co daje w sumie 4 ćwiartki. Lewa i prawa płowa nazywane są z perspektywy pacjenta, jednak ich orientacja na diagramie odpowiada perspektywie lekarza patrzącego na pacjenta ( prawe zęby pacjenta znajdują się po lewej stronie lekarza, w lewej części diagramu, a lewe zęby pacjenta znajdują się po prawej stronie lekarza, w prawej części diagramu).

System łaciński wg Mühlreitera

- System łaciński był używany jako pirwszy i zalecany przez Austriaka Mühlreitera w 1870r.

Ćwiartki słownie: I₁ sup. Sin. Oznacza „ pierwszy siekacz ( łac: incisivus) górny( superior) lewy ( sinister).

Zęby mleczne wykazywano dodatkową literą „d” ( łac.: dentes)

Oznaczenie literowe pochodzą z łaciny ( wielkie litery dla zębów stałych, małe litery dla zębów mlecznych).

Oznaczenie:

I - Incisiva – Sieczny Góra- Superioris

C- Canini – Kły Dół- Minioris

P- Premolares – Przedtrzonowce Lewa- Sinister

M- Molares – Trzonowce Prawa – Dexter

System Zsigmond’ego ( Inne nazwy : Austriacki, Chevrona)

- metoda wiedeńskiego dentysty Adolfa Zsigmond’ego opracowania w 1861 roku zerwała z dotychczasowym systemem oznaczenia zębów długimi nazwami łacińskimi na rzecz krótszego zapisu cyfrowego. Polega ona na podaniu pozycji zęba oraz obrysowaniu danej liczby kątem prostym oznaczającym odpowiednią ćwiartkę.

Pozycję zęba podaje się od siekacza przyśrodkowego do ostatniego trzonowca. Dla zębów stałych używamy cyfr arabskich, dla zębów mlecznych cyfr rzymskich. Kąt ćwiartki ozacza się dwoma kreskami analogicznymi do kresek ograniczających na diagramie ćwiarkę, w której ten ząb się znajduje. I tak linia pionowa różnicuje stronę lewą i prawą a linia pozioma -górę i dół.

//wadą systemu jest brak możliwości werbalizacji i zapisu cyfrowego oznaczonych kątów, gdyż niemożliwe jest wprowadzenie z klawiatury komputera.

System Palmera ( Inne nazwy: Ćwiartkowy, PNS )

- Dentysta Corydon Palmer z Ohio opracował podobny system równolegle z Zygmond’m( 1870r) i w krajach anglojęzycznych system Zsigmnond’ ego nany jest jako system Palmera. Zęby stałe oznaczył tak samo jak Zsigmond’y a inaczej jedynie zęby mleczne zastępując cyfry rzymskie wielkimi literami.

System Haderupa ( Inne nazwy: Duński, „ Plus/ Minus”)

- Duński lekarz Vitkor Haderup w 1887 roku zrezygnował z bezpośrednio odnoszenia się do krzyża na diagramie i zastąpił go znakami „+” ( plus) dla zębów górnych i „-” ( minus) dla zębów dolnych, które pełnia funkcję linii poziomej z systemu Zsigmondy’ego. Funkcję linii poziomej pełni położenie znaku „ +” lub „-” względem cyfry. Znak ten umieszcza się po mezjalnej stronie zęba tj. przyśrodkowo ( po stronie linii centralnej łuku zębowego). Tak więc znak po stronie cyfry oznacza ząb prawej połowy łuku zębowego a znak po lewej stronie- ząb lewej połowy.

Do oznaczania zębów mlecznych Haderup zdecydował się używać również cyfr arabskich, jednak dla rozróżnienia ze stałymi pozycję zęba mlecznego poprzedził „L” (łac. lacteus)- mleczny, później zmieniono literę na jedno „0” wiodące. Wadą systemu jet brak możliwości zapisu cyfrowego kątów, gdyż znaki „+” i „-” dla systemów komputerowych oznaczają działanie na liczbach.

System ten jest najbardziej rozpowszechniony w Skandynawii.

Przykład:

Zęby stałe:

6+ - prawy górny pierwszy trzonowiec ( prawa górna 6)

+1 – lewy górny pierwszy siekacz ( lewa górna 1)

3- - prawy dolny kieł ( prawa dolna 3)

Zęby mleczne:

04+ - prawy górny pierwszy trzonowiec mleczny ( prawa górna 4 mleczna)

+02 – lewy górny drugi siekacz mleczny ( lewa górna 2 mleczna)

System Haderupa z poprawką Allerhandra

- W późniejszym czasie wprowadzono poprawkę do systemu Haderuoa, która polegała na przywróceniu numeracji zębów mlecznych według systemu Zsigmondy’ego tj. liczbami rzymskimi. W 1931 roku system ten został przyjęty jako obowiązujący:

- Zęby stałe oznacza się cyframi arabskimi (od 1 do 8)

- Zęby mleczne oznacza się cyframi rzymskimi (od I do V)

- Zęby szczęki oznacza się znakiem „+”

- Zęby żuchwy oznacza się znakiem „-”

System Viohla ( Inne nazwy: FDI, Dwuwskaźnikowy, Międzynarodowy, TDS)

-System ten w 1970 roku został oficjalnie przyjęty przez komisję FDI(fr. Fede’ration Dentarire Internatinale) jako norma ISO-3950 i obecnie jest zalecany przez WHO ze względu na łatwość posługiwania się nim w mowie i piśmie oraz w gromadzeniu i opracowaniu danych. Jest powszechnie używany na świecie (poza USA)również w Polsce. Berliński lekarz Viohl wprowadził w 1966 roku system opierający się całkowicie na cyfrach arabskich tzn. zarówno pozycję zęba w ćwiartce jak i samą ćwiartkę oznaczył cyframi arabskimi.

- Ćwiartki porównał do tarczy zegara, podzielił je na cztery kwadraty i ponumerował od lewej ( z perspektywy lekarza patrzącego na pacjenta zgodnie z ruchem w skazówek zegara od 1 do 4)

- Dla zębów mlecznych postanowił kontynuować numerację i zaznaczył ćwiartki cyframi od 5 do 8.

Numerację zębów Viohl pozostawił taką samą- zęby stałe ( 1-8)- od siekacza przyśrodkowego do ostatniego trzonowca, zęby mleczne zaznaczył również cyframi arabskimi od 1 do 5.

System OMS

- System ten (1981r) jest odmianą FDI, w którym jedną modyfikacją jest zapis z kropką pomiędzy cyframi, np. „ 2.4”

System uniwersalny ( Inne nazwy: UNS, Amerykański, Parreidta, ADA)

- Nie ma ćwiartek.

- Zęby numeruje się od ostatniego górnego trzonowca do przodu i dalej do otsatniego dolnego trzonowca.

- Zęby mleczne oznaczone wielką literą.

Przykład:

Zęby stałe:

3 – prawy górny pierwszy trzonowiec

9 – lewy górny pierwszy siekacz

Zęby mleczne:

F – lewy górny pierwszy siekacz mlecznych

5d- prawy górny pierwszy siekacz mlecznych

System uniwersalny ( NAVY NAVATION)

- Numerowanie zębów tak jak w systemie UNS, ale w innej kolejności – nie zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tylko od prawej do lewej strony.

Jakość zdjęć nie jest najlepsza. Mam jednak nadzieję,że ten post pozwoli Wam lepiej zrozumieć wszystkie te systemy oznaczania zębów.

Opracowała: Dypl. Asystentka Stomatologiczna: Anna Koć
Źródła: notatki własne, internet.

Zalecenia po zabiegach stomatologicznych.

Wizyta w gabinecie stomatologicznym nie kończy się z chwilą wyjścia pacjenta z gabinetu, lekarz stomatolog, bądź higienistka po zabiegach  stomatologicznych informują pacjenta o zaleceniach.
Jak to jest w praktyce?
Rzadko zdarza się, że pacjent stosuje się do zaleceń, najczęściej wygląda to w ten sposób, że pacjenci w ogóle nie słuchają jak postępować po zabiegu i nader często są jednym z głównych przyczyn powikłań po zabiegowych.
Przygotowałam w skrócie zalecenia po zabiegach wykonywanych w gabinecie stomatologicznym.
Zapraszam do zapoznania się .

I. Zalecenia po czyszczeniu i piaskowaniu zębów

- Bezpośrednio po zabiegu oczyszczania zębów
 ( skalingu) i piaskowaniu zalecane jest powstrzymać się od jedzenia i picia przez co najmniej godzinę.
- Bezpośrednio po zabegu a najlepiej w czasie 24 h zalecane jest stosowanie " białej diety" czyli unikanie spożywania przebarwiających pokarmów takich jak: jagody, buraki oraz picia napojów typu: kawa, ciemna herbata, czerwone wino, coca cola.
- że względu na możliwość po zabiegowej nadwrażliwości zębów zalecane jest stosowanie pasty na nadwrażliwość np. Colgate proRelief, Elmex, Sensitive, Sensodyne. Dolegliwości zwykle ustępują po 3 dniach.
- Czasami utrzymuje się szczątkowe krwawienie z dziąseł następnego dna po zabiegu. Jeśli istnieją medyczne wskazania do stosowania konkretnych płukanek leczniczych , lekarz poinformyje pacjenta dodoatkowo.

- Ze względu na delikatność tkanek miękkich może wystąpić podrażnienie języka i dziąseł, wówczas pacjent odczuwa szczypanie lub niewielki ból. Dolegliwości te w krótkim czasie ustępują same.
Dl przyspieszenia procesu gojenia i poprawy konfortu w jamie ustnej można stosować np. Baikadent, Sachol.
Nie zaleca się stosowania płukanek ziołowych, np szałwi ze względu na możliwość przebarwienia zębów.

II. Zalecenia po wybielaniu zębów:

- Po profesjonalnym zabiegu wybielania zębów w gabinecie stomatologicznym zalecane jest przez ok 3 dni stosowanie tzw. " białej diety" - aby efekt wybielania utrzymał się jak najdłużej. Oznacza to unikanie pokarmów takich jak: buraki, śliwki oraz napojów typu: czerwone wino, kolorowe soki, kawa, herbata itp.
- Zaleca się co najmniej kilkudniową absencję nikotynową.
- Zaleca się stosowanie past do zębów i preparatów z większą ilością fluoru, które remineralizuje szkliwo zębów.
- W późniejszym okresie zaleca się również regularne szczotkowanie zębów pastą wybielającą , ponieważ utrzymanie właściwej higieny jamy ustnej jest kluczowe dla uzyskania długotrwałego efektu wybielania.
- Przynajmniej co 6 miesięcy zalecane jest poddawanie się zabiegowi profesjonalnego usuwania kamienia nazębnego oraz osadu przez oczyszczanie i piaskowanie zębów.

III. Zalecenia po lakierowaniu zębów:

- Bezpośrednio po zabiegu zaleca się powstrzymanie się od przyjmowania pokarmów i napojów przez ok 2 godziny.

- Bezpośrednio po zabiegu zalecane jest ( najlepiej do końca dnia) powstrzymanie się od kwaśnych napojów mp. soków i napojów gazowanych oraz jedzenia kwaśnych potraw, owoców np. cytrusów. Należy też unikać jedzenia twardych pokarmów aby jak najdłużej lakier pozostał na zębach. Zalecane jest picie wody.

- W dniu zabiegu nie wskazane jest szczotkowanie zębów, tak aby lakier pokrywający zęby utrzymał się przez ok 12 h i fluor mógł wbudować się w szkliwo.

IV. Zalecenia po opracowaniu i wypełnieniu ubytku.

- Bezpośrednio po opracowaniu i wypełnieniu ubytku zalecane jest w czasie 1-3 h ( w zależności od rodzaju wypełnienia ) powstrzymać się od jedzenia i picia.

-  Bezpośrednio po leczeniu ze znieczuleniem zaleca się czasowe powstrzymanie się od jedzenia i picia ( szczególnie gorących i płynnych pokarmów i napojów) do czasu ustąpienia znieczulenia. Znieczulenie może spowodować nieświadome przygryzienie języka lub wargi, co może skutkować krwawieniem, bólem w późniejszym kresie.
- Bezpośrednio po leczeniu ( bezpiecznie do końca dnia) zalecane jest unikanie skrajnie zimnych i gorących pokarmów, mogą spowodować rozszczelnieniem wypełnienia a w przyszłości próchnicę.
- Zalecane jest stosowanie past do zębów z dużą ilością fluoru, który wbuduje się w leczony ząb i wzmocni jego strukturę.
- Czasem może wystąpić tzw. wrażliwość po zabiegowa, która może trwać do 2 tygodni, wówczas zaleca się zastosować pastę znosząca nadwrażliwość zębów.

V. Zalecenia po zacementowaniu koron i mostów na stałe:

- Bezpośrednio po zabiegu zalecane jest powstrzymanie się od przyjmowania pokarmowy i napojów przez minimum 3 h.
- W czasie 2 tygodni po zabiegu nie zaleca się żucia gumy do żucia lub podobnych pokarmów np. cukierki toffi.
- Pojedyncze korony zaleca się traktować jak własne zęby, używając standardowo szczoteczki do zębów i nici dentystycznych.
- W przypadku mostów protetycznych zaleca się dodatkowo używanie nici dentystycznych typu "Floss".
- Podczas użytkowania tego typu uzupełnień obowiązuje zachowanie takich samych zasad higieny jamy ustnej jak przy uzębieniu własnym.

VI. Zalecenia przy oddawaniu protez ruchomych.

- Moment oddawania protez do użytkowania nie powinien być ostatnia wizytą w gabinecie stomatologicznym, ponieważ dopiero jej użytkowanie pozwoli na idealne dopasowanie jej do dziąseł. Obecnie podczas wizyt kontrolnych pozwoli jak najszybciej uzyskać komfort posiadania nowego uzębienia. Zazwyczaj w pierwszej dobie użytkowania protezy pojawia się dyskomfort i czasem także dolegliwości bólowe, których nie zaobserwujemy w momencie opuszczania gabinety stomatologicznego.
-  Zaleca się normalne użytkowanie protezy w sposób ciągły do czasu następnej wizyty.
- Pierwszą noc należy spać z protezą, tak aby śluzówka dziąseł zaadaptowała się jak najszybciej do nowych warunków.
- Protezę należy dokładnie czyścić część, która imituje zęby twardą szczoteczką do zębów a część , która bezpośrednio ma kontakt ze śluzówką jamy ustnej miękką szczoteczką, lub typową szczeteczką przeznaczoną do protez.

- Do mycia protez można używać letniej wody i mydła lub innych profesjonalnych preparatów przeznaczonych doczyszczenia protez.

- Pozostałe zęby ( po wyjęciu protez z podłoża ) zaleca się myć średniej miękkości  szczoteczką a błonę śluzową jamy ustnej delikatnie masować szczoteczka z miękkim włosiem.

- Do higieny protez można stosować dodatkowo tabletki odkażające czy profesjonalny proszek czyszczący.

- Z doświadczenia wiemy, że proteza w pierwszej dobie prawidłowego użytkowania może odciskać na błonie śluzowej wszystkie miejsca, które wymagają korekty przez lekarza stomatologa. Nie należy korygować protez we własnym zakresie, ponieważ takie działanie skutkuje utratą gwarancji na leczenie protetyczne.

- Zaleca się żuć niewielkie ilości pokarmu, równolegle prawą i lewą stroną, aby zapewnić prawidłowe położenie i stabilność protezy z jamą ustna.

- Nie zaleca się jedynie pokarmów lepkich i ciągnących ( typu toffi, guma do żucia, pizza z serem) aby uniknąć wyciągnięcia protezy z podłoża.

- Zaleca się ćwiczenie mowy z użyciem głoski "sz" lub "cz" ponieważ układ mowy potrzebuje czasu, aby zaadoptować się do nowej sytuacji.

- Po dopasowaniu protez należy wyjmować je do snu i przechowywać sucho w specjalnym przeznaczonym do tego celu pojemniku.

- Nie zaleca się pozostawienie protez w wodzie, ponieważ skutkuje to rozkładowi bakterii a w konsekwencji przyczynia się do powstania stanów zapalnych śluzówki.

- Protezy przeznaczone są do użytkowania na około 5 lat. Po tym czasie zaleca się wykonanie nowych, głównie zw względu na zmieniające się warunki w jamie ustnej, np. układ dziąseł so skutkuje poluzowaniem protez, zmianą położenia.

- Dobrze wykonana i dopasowana proteza nie wymaga stosowania wszelkiego rodzaju preparatów do podklejania. 

VII. Zalecenia po ekstrakcji ( usunięciu ) zęba.

- Bezpośrednio po usunięciu zęba ( przez ok 20 min) zalecane jest utrzymanie tamponu uciskającego założonego przez lekarza.

- Bezpośrednio po zabiegu zaleca się powstrzymanie się od przyjmowania pokarmów i napojów przez min. 2h.

Pozostałe zalecenia w dniu zabiegu:

- Nie płukać intensywnie jamy ustnej by nie wypłukać tworzącego się na ranie skrzepu.

- Powstrzymać się od palenia tytoniu - przedłuża to proces gojenia.

- Nie przyjmować gorących płynów, nie spożywać twardych pokarmów, nie pić gęstych płynów przez słomkę aby nie wytwarzać podciśnienia w jamie ustnej.

- Nie szczotkować miejsca po ekstrakcji.

- W razie bólu przyjąć tabletkę przeciwbólową, w dniu zabiegu oraz w dniu następnym, ponieważ ból po usunięciu zęba jest normalnym objawem.

- Korzystnie dla ograniczenia bólu oraz procesu gojenia działa okład z lodu ( należy owinąć lud ściereczką aby uniknąć odmrożenia policzka) 

- Zalecane jest powstrzymanie się od wysiłku fizycznego.

- Po zabiegu mogą nastąpić niepokojące objawy:

•  krwawienie utrzymujące się dłużej niż3 h;
• obrzęk;
• podwyższona temperatura;
• ból utrzymujący sie dłużej niż 3 doby;
• szczękościsk.

W razie wystąpienia któregokolwiek z dwóch wyżej wymienionych objawów, należy się natychmiast skontaktować z lekarzem stomatologiem!!!

- Jeżeli na ranę po usunięciu zęba założone są szwy, po 7 dniach należy zgłosić się do lekarza stomatologa w celu ich zdjęcia.

VIII. Zalecenia po dłutowaniu zęba ( potocznie ósemek)

- Stosujemy takie same zalecenia jak przy usunięciu zęba.

- Czasem wystąpić może zasinienie tkanek w okolicy miejsca zabiegu, które ustępuje po 7-14 dniach. w celu szybkiego wchłaniania wysięku można stosować preparaty uszczelniające naczynia krwionośne np. Rutinoscorbin.

- Podwyższona temperatura do 37 stopni C

- Po zabiegu bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza w kwestii przyjmowania przepisanych leków!

- W razie przedłużającego się krwawienia, gorączki czy obrzęku trwającego przez 3 doby należy zgłosić się do lekarza!

- Po 7 dniach należy zgłosić się do gabinetu stomatologicznego w celu usunięcia szwów założonych na ranę.   

IX. Postępowanie po zabiegu implantologiczno- chirurgicznym.

 

1. Higiena jamy ustnej:

- W pierwszej dobie po zabiegu należy unikać jakichkolwiek czynności pielęgnacyjnych jamy ustnej włącznie z płukaniem, ponieważ może spowodować to wtórne krwawienie.

- W drugiej dobie po zabiegu można ozpocząć płukanie jamy ustnej płynem antybakteryjnym. Płyn nalezy stosować 3 razy dziennie po posiłku.

- Od 2-3 dób po zabiegu okolicę wokoł gojacej se rany należy oczyścić bardzo delikatnie, wyłącznie przy użyciu miękkiej szczoteczki.

- Zaleca się ostrożność podczas szczotkowania co najmniej do tygodnia po zabiegu.

2. Obrzęk

- Korzystnie dla ograniczenia bólu orz procesu gojenia działa okład z lodu, zaleca się przykładać zimny suchy okład lub worek z lodem zawinęty w ściereczkę kilka razy dziennie przez 15 minut.

3. Krwawienie

- Delikatne podbarwienie krwią śliny w pierwszej dobie po zabiegu jest naturalne.

- w przypadku nasilenia się krwawienia należy wywierać delikatny ucisk przez nagryzienie gazika, który został położony w miejscu krwawienia.

- Jeżeli pomimo prawidłowego postępowania krwawienie nadal jest intensywne bezwzględnie po 1-2 h zalecane jest skontaktowanie się z lekarzem dentystą. 

4. Uczucie odrętwienia okolicy operacyjnej.

- W pierwszej godzinie o zabiegu zazwyczaj część twarzy jest zdrętwiała w wyniku znieczulenia i działań operacyjnych. Jeżeli jednak ten stan utrzymuje się powyżej 12 h bezwzględnie należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym.

5. Ból

-  Po zabiegu chirurgicznym mogą pojawić się dolegliwości bólowe, które zwykle występują ok. 3 doby po zabiegu.

- Doraźnie należy przyjmować leki przeciwbólowe przepisane przez lekarza.

- Jeżeli dolegliwości nasilają się powyżej trzeciej doby po zabiegu lub pojawia się gorączka, powiększone węzły chłonne bezwzględnie należy skontaktować się z lekarzem dentystą ( najlepiej operatorem)

6. Posiłki i napoje

- W okresie pierwszych trzech dni po zabiegu zalecane jest unikanie gorących potraw i napojów oraz twaraych pokarmów.

- Zaleca się ograniczyć lub wyeliminować spożywanie alkoholu, kawy, mocnej czarnej herbaty.

7. Palenie tytoniu.

- Bezpośrednio po zabiegu a korzystniej w okresie trzech dni zaleca się ograniczenie lub wyeliminowanie palenia tytoniu.

8. Wysiłek fizyczny.

 

- W pierwszych dniach o zabiegu zaleca się ograniczenie wysiłku fizycznego, szczególnie pochylanie głowy.

9. Odpoczynek

- W pozycji siedzącej z podparta głową, półsiedzącej.

- Nie wskazany jest odpoczynek w pozycji siedzącej- horyzontalnej.

X. Zalecenia po założeniu aparatu stałego.

- Przez około 7 dni po założeniu aparatu ortodontycznego może wystąpić ból zębów, podczas jedzeni a w niektórych przypadkach przez sam aparat ortodontyczny. Stosujemy środki przeciwbólowe.

- Mogą wystąpić otarcia i podrażnienia błony śluzowej, dlatego tuż po założeniu aparatu stałego warto  zaopatrzyć się w wosk ochronny.

- Należy całkowicie unikać twardych pokarmów- gum do żucia, cukierków- mogą one zaklejać aparat ortodontyczny.

- Niezwykle ważne jest perfekcyjne dbanie o higienę jamy ustnej podczas noszenia aparatu.

- Zęby należy myć po każdym posiłku!

- Należy poddawać się kontroli w gabinecie stomatologicznym  co 3 miesiące .

Opracowała: Dypl. Asystentka Stomatologiczna Anna Koć

Źródła: 

-Internet

-Notatki własne

Dysfunkcje narządu żucia

Dysfunkcje narządu żucia

• to dziedzina stomatologii zajmująca się diagnostyką oraz leczeniem pacjenta w obrębie układu stomatogntycznego.

Już we wczesnym okresie życia dziecka niewłaściwe postępowanie matki  może przyczynić się do wywołania zaburzeń, które będą wymagać długotrwałego leczenia lub nawet pozostaną na całe życie.

Pierwszy okres życia niemowlęcego ogranicza się głównie do snu, czuwania i częstego przyjmowania pokarmów. Mogłoby się wydawać, że narząd żucia takiego małego dziecka podczas tych prostych czynności nie jest narażony na szkodliwe bodźce. Tak jednak nie est. Kości niemowlęce są bowiem miękkie i łatwo mogą ulec zniekształceniu. Mięśnie są jeszcze słabe i do swojego prawidłowego rozwoju wymagają intensywnej pracy.

Najbardziej fizjologicznych bodźców do prawidłowego rozwoju wszystkich elementów narządu żucia dostarcza karmienie. 

• Podczas karmienia piersią niemowlę wykonuje ruch ssące, które istotnie wpływają na wzrost i rozwój twarzy oraz narządu żucia. Intensywna praca warg, języka i innych  części twarzy uczestniczących w procesie ssania pokarmu z piersi matki nadaje im odpowiednie napięcie.

Na rozwój narządu żucia odmiennie natomiast wpływa karmienie sztuczne. 

• Podczas karmienia butelką niemowlę ssie mleko bez większego wysiłku. Pokarm spływa z butelki do smoczka, a następnie do ust dziecka siłą własnego ciężaru. Mięśnie wysuwające żuchwę praktycznie nie uaktywniają się, a podnoszące ją pracują słabo, brak więc odpowiednich bodźców pobudzających żuchwę.

Również szkodliwy jest ucisk butelki na bródkę dziecka i dolny wyrostek zębodołowy, co po wyrżnięciu się zębów może objawić się nieprawidłowym zgryzem ( tyłożuchwie). Utrzymująca się zaś dysproporcja między łukami zębowymi sprzyja stałemu rozchyleniu warg i powstaniu nawykowego oddychania przez usta.

Jak wynika, sztuczne karmienie:

• upośledza prawidłowy wzrost i kształt kości szczęki i podniebienia twardego;
• nie ćwiczy odpowiednio mięśni żujących, czyli utrudnia z czasem opanowanie prawidłowego żucia;
• sprzyja tak zwanemu nawykowemu oddychaniu przez usta.

Nieodpowiednie układanie niemowlęcia do snu działa szkodliwie na narząd żucia. W pierwszych miesiącach życia dziecko przebywa niemal cała dobę w pozycji leżącej. Główka dziecko leży na tym samym poziomie co reszta ciała, może łatwo odchylić się do tyłu ( tak zwana pozycja dorsalna, czyli grzbietowa) i żuchwa siłą ciężkości również przemieszcza się do tyłu. Taka pozycja żuchwy sprzyja rozchyleniu warg i oddychaniu przez usta. Ponadto utrudnia ona wzrost żuchwy do przodu i utrwala fizjologiczne tyłożuchwie.

Równie szkodliwe jest ułożenie główki niemowlęcia zbyt wysoko, np. na grubej poduszce. Znajduje się ona wówczas w tak zwanej pozycji wentralnej, czyli brzusznej. Występuje wtedy przewaga mięśni wysuwających żuchwę. W okresie ząbkowania objawia się to wysunięciem dolnych zębów przed górne ( przodozgryz), a później może być przyczyną prodożuchwia.
Dużą uwagę należy też zwrócić na pozycję dziecka podczas karmienia, zarówno naturalnego jak i sztucznego. W okresie niemowlęcym dzieci często nabierają szkodliwych przyzwyczajeń, które utrwalają się w późniejszym wieku, jak np.:

• spanie na jednym boku
• podkładanie pod twarz poduszki lub dłoni.

Te przyzwyczajenia mogą spowodować asymetryczne zwężenie szczęki lub bocznego przemieszczenia żuchwy, z widoczną asymetrią twarzy.

Kolejną przyczyną zaburzeń narządu żucia mogą być nawyki językowe oraz patologiczne czynności połykania i mowy. 

Nawyki językowe u dzieci, takie jak:

• ssanie 
• tłoczenie języka do przodu lub jego nagryzanie

najczęściej towarzyszą nieprawidłowemu połykaniu albo wadliwej wymowie. Następstwem są zniekształcenia łuków zębowych i zgryz otwarty często powikłany innymi wadami.

Często spotyka się zaburzenia funkcji oddychania.

• W warunkach prawidłowych wdychane powietrze przez nos do dalszych odcinków układu oddechowego sprzyja właściwemu rozwojowi podstawy szczęki. Wiele dzieci oddycha jednak przez usta. Występuje wtedy obniżone napięcie mięśnia okrężnego ust, czyli tzw. hipotomia. Objawia się to stale rozwartą szpara ust.

Niewłaściwemu oddychaniu towarzyszą typowe objawy zgryzowe:

• wychylenie zębów przednich górnych;
  
• tyłozgryz;
• wysuszenie błony śluzowej jamy ustnej;
• rozpulchnienie i przekrwienie dziąseł;
• gapowaty wyraz twarzy dziecka.

Przyczyny oddychania przez usta:

• przerost trzeciego migdałka;
• przewlekłe stany uczuleniowe, które powodują obrzęki błony śluzowej nosa;
• skrzywienie przegrody nosa;
• polipy;
• stany chorobowe błony śluzowej nosa i zatok przynosowych;
• zbyt wysokie układanie  niemowląt;
• przebyta krzywica.

Wszystkie te czynniki upośledzają oddychanie przez nos i przyzwyczajają dzieci do oddychania przez usta.

Kolejną, nierzadką przyczyną wad nabytych są zaburzenia czynnościowe żucia.

Kilkumiesięczne dziecko mające pierwsze zęby mleczne powinno stopniowo przyzwyczajać się do gryzienia, a potem żucia twardych pokarmów. Dziecko powinno rozwijać te czynności jednocześnie z procesem ząbkowania, co trwa do 30 miesiąca życia.

Spotyka sie jednak rodziców, którzy dla własnej wygody lub z niewiedzy przedłużają nadmiernie karmienie dzieci papkami pokarmowymi. takie "ułatwione" odżywianie znacznie osłabia mięśnie żucia, które staja się mniej wydolne i "leniwe", nie pobudzają do właściwego rozwoju kości narządu żucia i stawów skroniowo-żuchwowych.
 W wieku kilku lat dzieci te nie potrafią  gryźć ani żuć, przy czym utrwala się w nich wyraźna niechęć do wykonywania tych czynności. Stan ten charakteryzuje się brakiem fizjologicznego starcia guzków zębów mlecznych.



Opracowała: Dypl. Asystentka stom. Anna Koć
Źródła: "Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych" - Prof.dr.hab.n.med. Z. Jańczuk

Badania przesiewowe

Badania przesiewowe  stanowią ważną rolę we współczesnym wykrywaniu patologii, polegają na wstępnej identyfikacji choroby bądź infekcji za pomocą:

• badań klinicznych,
• badań dodatkowych
• lub innych metod.

Takie badania przesiewowe wykonuje się w całej populacji lub tylko w tzw. grupach wysokiego ryzyka- dotyczy to np. profilaktyki cukrzycy, nowotworów piersi.
Zadaniem badań przesiewowych jest wykrycie choroby we wczesnym stadium i dzięki temu umożliwienie wczesnej interwencji, która zredukowałaby zarówno śmiertelność, jak również cierpienia pacjentów w danej chorobie.

Obecnie przeprowadzonych jest wiele rodzajów badań przesiewowych. Należą do nich:

1. Test PPD, czyli próba tuberkulinowa- badanie diagnostyczne przeprowadzane w celu rozpoznania gruźlicy.

• Gruźlica to poważa infekcja, zwykle płuc, spowodowana przez bakterie zwane mycobacterium tuberculosi (prądki gruźlicy), która rozprzestrzenia się poprzez wdychanie powietrza wydychanego przez zakażoną osobę.Bakterie TB mogą pozostać nieaktywne przez całe lata. P osłabieniu układu odpornościowego bakterie TB mogą uaktywnić się i spowodować objawy takie jak: gorączka, utrata wagi, kaszel, poty.

Próba tuberkulinowa jest zalecana:

• w przypadku kontaktu z kimś zarażonym na gruźlicę;
• pracownikom służby zdrowia 
• w wypadku osłabienia układu odpornościowego z powodu leków tj. steroidy, czy też chorób takich jak rak, HIV, AIDS.

2. Test skali depresji Backa

•  jest to skala samooceny i służy do przesiewowego rozpoznawania u siebie objawów depresji. Jednakże jest to tylko narzędzie pomocnicze, nie zastępuje ono badania lekarskiego- depresja może zostać zdiagnozowana jedynie przez lekarza. Wynik testu może być dobrą wskazówką, jeśli podczas wypełniania udzielimy uczciwie odpowiedzi sobie samemu.

3. Badanie alfa- fetoproteiny

• badanie profilaktyczne kobiet w ciąży w celu wykrycia nieprawidłowości płodu.

Alfa-fetoproteina ( AFP) to białko płodowe. W życiu dorosłym pojawia sie w ciąży oraz w przypadku niektórych nowotworów.
Badanie AFP wykonujemy między innymi jako potwierdzenia dokonania poronienia lub podejrzenie występowania nowotworów. Materiałem potrzebnym do badania jest surowica.

Jakie są prawidłowe wartości badania?

• Prawidłowa wartość badania AFP nie powinna przekraczać 15 ng/ml. Wynik u kobiet w ciąży powinien mieścić się w granicach 28-120 ng/ml- znaczenie w 16-18 tygodniu ciąży. Alfa- fetoproteina nie pojawia się: gruczolaku jajnika, u zdrowych pacjentów po skończeniu 1 r.ż., w nasieniaku jądra.
• Podwyższony poziom AFP może wskazywać na raka przewodu pokarmowego, np. żołądka, jelita grubego czy trzustki,nowotwór płuc, marskość wątroby, dziedziczne utrzymanie się AFP, raka jajników raz jąder.

4. Badanie przesiewowe chorób nowotworowych

• Badania te przeprowadzane są we wcześniejszych stadiach raka, kiedy może on być jeszcze wyleczony, a leczenie wymaga mniej inwazyjnych zabiegów.

Do tych badań należą:
- badanie cytologiczne pochwy ( wykrywa zmiany nowotworowe i zapobiega rakowi szyjki macicy)
- mammografia ( wykrywa raka piersi)
- kolonoskopia ( wykrywa raka jelita grubego)
- badania profilaktyczne raka prostaty ( badanie per rectum oraz badanie przesiewowe krwi na poziom antygenów prostaty)
I tu wspomnę o Programach Profilaktycznych finansowanych przez NFZ:

1.  Program profilaktyki raka piersi ( mammografia) adresowana do kobiet od 50 do 69 roku życia. Badanie mammografię wykonuje się co 2 lata oraz 1 raz do roku przy czynnikach ryzyka( np. nowotwór piersi w pierwszej linii, mutacje genu BRCA1 i BRCA2).
2.  Profilaktyka raka szyjki macicy ( cytologia)- adresowana do kobiet od 25 do 59 roku żcia. Badanie cytologia wykonuje się co 3 lata , ale w przypadku wysokiego ryzyka  raz do roku( nowotwór szyjki macicy w pierwszej linii, wirus HIV, HPV, leki immunosupresyjne)
3.  Program profilaktyki badań prenatalnych adresowana do kobiet w ciąży od 35 roku życia. Czynniki aderracji chromosoma u matki i ojca, bądź dziecka lub w przypadku nieprawidłowości przy badaniu USG.
4.  Program profilaktyki odtytoniowej POCHP- (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc) adresowana do kobiet i mężczyzn od 18 roku życia ( jeżeli palą papierosy) dl pozostałych od 40 roku życia. Badaniem jest spirometria wykonywana co 3 lata.
5.  Program profilaktyki gruźlicy dla mężczyzn od 18 roku życia . Warunkiem jest : kontakt z osobą zarażoną , bądź trudne warunki życiowe( np. bezdomność, alkoholizm, narkomania, niepełnosprawność)
6. Program profilaktyki chorób układu krążenia adresowana do kobiet i mężczyzn od 35 do 55 roku życia. Podstawowy warunek to wybrany lekarz POZ, czynniki ryzyka: nadciśnienie tętnicze 140/90,stres, podwyższony poziom cholesterolu we krwi, niska aktywność ruchowa, nieracjonalne odżywianie, palenie papierosów( płeć męska).

Badania przesiewowe u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym:

U dzieci w określonych grupach wiekowych przeprowadza się testy przesiewowe tzw. bilanse, mają one na celu wstępną identyfikację nierozpoznawalnych dotychczas chorób, zaburzeń, wad przez zastosowanie testów i innych metod badania.

W trakcie takiego bilansu zdrowia przeprowadzonych u dzieci w wieku szkolnym ocenia się:

•  Rozwój somatyczny- pomiar wysokości i masy ciała w wieku 6,10,16 lat oraz w ostatniej klasie szkoły średniej.
•  Wzrok:

- nieprawidłową ostrość wzroku w wieku 6,10,15 lat oraz w II i ostatniej klasie szkoły średniej;
- obecność zeza w wieku 6 lat;
- zaburzenia widzenia barwnego w wieku 10 lat.

• Układ ruchu:

- boczne skrzywienie kręgosłupa w wieku 6,10,15 lat oraz w ostatniej klasie szkoły średniej;
- stopy płasko-koślawe w wieku 6 lat;
- koślawość kolan w wieku 6 lat.

• Wysokość ciśnienia tętniczego w wieku 6,10,15 lat oraz w ostatniej klasie szkoły  średniej.
• Stan uzębienia w wieku 6,10,15 lat oraz w ostatniej klasie szkoły średniej.
•  Rozwój psychospołeczny w wieku 6 i 15 lat.
•  Dojrzewanie płciowe w wieku 15 lat.
• Wielkość tarczycy w wieku 15 lat oraz w ostatniej klasie szkoły średniej.

Osobami, które powinny wykonywać testy przesiewowe u młodzieży i dzieci w wieku szkolnym są higienistki lub pielęgniarki szkolne.
Przeprowadzenie poszczególnych testów wymaga zapewnienia odpowiednich warunków i atmosfery w czasie badania. Należy zwrócić uwagę na przestrzeganie praw dziecka i pacjenta, w tym zwłaszcza prawa do : informacji, prywatności, intymności, godności osobistej i zachowania tajemnicy.

Badania przesiewowe w stomatologii

• Badania przesiewowe w stomatologii prowadzi się już od 6 miesiąca życia, podczas pierwszej wizyty u stomatologa. Istotne jest aby lekarz ustalił stan higieny jamy ustnej i ocenił początek ząbkowania.
• Następa wizyta ma miejsce w 9 miesiącu życia. /wtedy lekarz stomatolog ustala stan higieny jam ustnej, ocenia stan uzębienia, przeprowadza profilaktykę fluorkową.
• Badania przesiewowe do 12 miesiąca życia mają na celu obserwację oraz doradzanie przez lekarza stomatologa jak dbać o dziąsła, zęby aby uniknąć przykrych konsekwencji w późniejszym okresie rozwojowym jamy ustnej.
• W późniejszym okresie rozwoju dziecka , tak ok. 2 lat głównym celem badań przesiewowych jest ocena uzębienia za pomocą wskaźnika próchnicy PUW- z kontrolą higieny jamy ustnej oraz zastosowanie działań zapobiegających wadom zgryzu.

PUW- jest to najpopularniejszy wskaźnik określający liczbowo skłonność do próchnicy.

P- określa liczbę zębów dotkniętych próchnicą pierwotną lub wtórną.
U- określa liczbę zębów usuniętych z powodu próchnicy
W- określa liczbę zębów wypełnionych.

Główny zadaniem badań przesiewowych jest:

• Szerzenie świadomości dbania o zdrowie zębów
• Prawidłowa higiena jamy ustnej
• Zwiększenie regularności szczotkowania
• Lepszego dobierania odpowiednich szczotek, past, nici
• Wpojenie odpowiedzialności za dbanie i pielęgnacje zębów
• Promowanie zdrowego stylu życia-  np.dieta ograniczająca spożywanie słodyczy, słodzonych napojów.

Opracowała: Dypl.Asystentka stom. Anna Koć
Źródła: internet

Gospodarka odpadami medycznymi w gabinecie stomatologicznym

Odpowiednia segregacja oraz przechowywanie odpadów medycznych to jedne z podstawowych zasad zachowania bezpieczeństwa w gabinecie stomatologicznym, Jednym z najważniejszych celów tych czynności jest zabezpieczenie zdrowia osób pracujących w gabinecie stomatologicznym oraz pacjentów. Ponadto odpowiednie przechowywanie i zabezpieczenie i zabezpieczenie odpadów pozwala na uniknięcie zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Poza segregacja oraz przechowywaniem dużą rolę pełni właściwe oznaczenie pojemników oraz przestrzeganie procedur dotyczących utylizacji odpadów.

Podstawowe zasady segregacji odpadów medycznych.

1. Odpady ostre.

- do nich zaliczają się igły, wiertła, ostrza itp. Powinny być bezpośrednio po użyciu umieszczone w pojemniku o twardych ścianach, dzięki czemu nie dojdzie do ich przekłucia. Pojemniki napełnia się maksymalnie do 2/3 pojemności, ale wymieniać na nowe nie rzadziej niż 72 godziny. Po zamknięciu przechowujemy maksymalnie 72 godziny w pomieszczeniu o temperaturze 10⁰ C lub do 14 dni w pomieszczeniu poniżej 10⁰ C .

2.Odpady zakaźne

-które mogą stanowić źródło zakażenia dla innych osób ( z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach)umieszcza się w czerwonym worku w miejscu ich powstania. Worek może być umocowany na stelażu albo w koszu pedałowym lub bezdotykowym. Worki powinny być usuwane po każdym dniu pracy oraz przechowywane w pomieszczeniach i warunkach do tego przeznaczonych (długość przechowywania w zależności od temperatury pomieszczenia jest podobna jak w przypadku przechowywania odpadów ostrych).,

3.Odpady gospodarczo- bytowe

- czyli opakowania po narzędziach sterylnych lub odpady po sprzątaniu, umieszcza się w workach niebieskich, a następnie gromadzi w kontenerach przeznaczonych na odpady komunalne, skąd są zabierane przez firmie zajmującą się utylizacja odpadów.

4. Odpady specjalne

- do których zaliczyć można leki, resztki materiałów do wypełnień oraz innych materiałów chemicznych, powinny być przechowywane w żółtych workach, a następnie przekazane specjalnej firmie.

Worki z odpadami powinny być wymieniane nie rzadziej niż raz dziennie. Po wypełnieniu worka do max. 2/3 objętości należy je szczelnie zamknąć i umieścić w specjalnym pomieszczeniu lub pojemniku do tego przeznaczonym. Raz zamkniętych worków nie można ponownie otwierać.

Każdy pojemnik lub worek musi być oznaczony informacjami takimi jak:

- kod odpadów, które się w nim znajdują;

- adres i nazwa gabinetu stomatologicznego, z którego pochodzą;

- data zamknięcia;

- informacja umożliwiająca identyfikacje osoby odpowiedzialnej za przekazanie odpadów.

Kody odpadów medycznych

Opracowała: Dypl. Asystentka Stomatologiczna: Anna Koć