Zapobieganie chorobom , czyli
profilaktyka , odgrywa ważną rolę w działalności opieki
zdrowotnej, pozwala ono bowiem na zaoszczędzenie ludziom wielu
cierpień i wydatków na bardzo kosztowne, często bolesne, a nie
zawsze skuteczne leczenie. W działalności profilaktycznej
wykorzystuje się często środki masowego przekazu, co ogromnie
zmniejsza nakłady finansowe na zdrowie i pozwala na oszczędność
czasu pracowników ochrony zdrowia. Zapobieganie ponadto wymaga także
aktywnego zaangażowania ze strony osób, których dotyczy. Zwiększa
to ich świadomość zdrowotną oraz poprawia zachowania zdrowotne.
Najlepszym przykładem skuteczności działań profilaktycznych są
szczepienia ochronne, które praktycznie wyeliminowały wiele bardzo
grożnych chorób lub znacznie zmniejszyły ich występowanie.
PROFILATKYKA
Domowa
|
Profesjonalna
|
| 1.Szczotkowanie zębów z użyciem past fluorkowych (
przynajmniej 1x dziennie). 2. Higiena międzyzębowa ( nitki i wykałaczki ew. fluorkowanie). 3. Utrzymanie rozsądnego reżimu dietetycznego ( słodycze). 4. Codzienne płukanie 0,05% roztworem NaF( 1-2x dziennie) lub preparatem o złożonym składzie. 5. Okłady z żelu fluorkowego na łyżce indywidualnej ( przynajmniej 4-5x w roku co 2 tygodnie). 6. Guma do żucia fluorkowana lub z ksylitolem ( sorbitolem ) do 20 min. p posiłku. |
1. Badania i diagnostyka stanu higieny jamy ustnej z
instruktażem, motywacją i kontrolą. 2. Diagnostyka ryzyka próchnicy. 3. Oczyszczanie profesjonalne zębów 9 przynajmniej 1-2x w roku). 4. Fluorkowanie kontaktowe ( pędzlowanie, lakiery, okłady, jonoforeza) 5. Lakierowanie ( wypełnienie profilaktyczne ) bruzd i zagłębień. |
Profilaktyka- szczególnie
indywidualna- aby była skuteczna, musi być realizowana zarówno
przez zespół stomatologiczny, jak i przez podopiecznych zespołu,
czyli osoby objęte opieką stomatologiczną.
W zapobieganiu chorobom
jamy ustnej najważniejsze są trzy kierunki:
- Higiena jamy ustnej.
- Optymalne użycie fluorków.
- Kontrola spożycia cukrów.
Higiena jamy ustnej jest
najbardziej skutecznym postępowaniem przede wszystkim w zapobieganiu
chorobom przyzębia; jest także ważna w zapobieganiu próchnicy.
Fluorki są szczególnie
skutecznymi związkami w zapobieganiu próchnicy zębów, i to
zarówno w profilaktyce zbiorowej ( masowej ), jaki indywidualnej.
Uważa się, że niektóre fluorki( organiczne ) odgrywają także
rolę w zapobieganiu chorobom dziąseł. Fluorkowanie wody wymaga
jednakże szczególnych warunków technicznych, takich jak
odpowiednie urządzenia i nadzór, profilaktyka indywidualna( np.
fluorkowane pasty do zębów), jest zaś bardzo prosta i może być
dostępna dla wszystkich; jest też wysoce skuteczna.
Kontrola spożywania cukru i
świadomość jego szkodliwości dla zębów ( próchnica ) i całego
organizmu ( otyłość, choroby serca, nadciśnienie i inne ) to
dążenie do racjonalnej diety.
Już choćby z tego krótkiego zarysu
skuteczności poszczególnych kierunków zapobiegania próchnicy i
chorobom przyzębia wynika ogromna rola aktywnego włączania się
społeczeństwa do dbałości o zdrowie narządu żucia.. Mogą to
zapewnić odpowiednie działania promocyjne zdrowia.
Sumując profilaktyka ma na celu nie
tylko zapobiegać chorobie, ale także zatrzymywać jej postęp,
jeśli już choroba zaczęła się rozwijać.
Cele zapobiegania w
stomatologii są bowiem następujące:
- utrzymanie zębów na całe życie,
- utrzymanie czynności żucia,
- eliminacja bólu i dolegliwości związanych z niesprawnym uzębieniem
czyli rozróżnia się zapobiegania:
pierwotne, wtórne, trzeciorzędne.
Zapobieganie pierwotne- dotyczy
populacji ze zdrowym jeszcze uzębieniem, a więc ma na celu
niedopuszczanie do choroby. Opiera się ono na:
- promocji zdrowia, w tym i edukacji prozdrowotnej(oświacie zdrowotnej ), skierowanej na poprawę warunków jamy ustnej,
- racjonalnym programie żywieniowym,
- stosowaniu preparatów fluorkowych,
- okresowym badaniu stomatologicznym, którego celem jest wychwycenie wczesnych zmian chorobowych.
Zapobieganie wtórne- dotyczy
już tylko wybranych osób z wczesnymi objawami choroby. Jest
nastawione przede wszystkim na zatrzymanie wczesnych objawów i
zapobieganie dalszemu postępowi choroby. Opiera się na:
- specjalnej oświacie zdrowotnej, ukierunkowanej na problemy poszczególnie istotne dla leczonej osoby,
- częstym badaniu okresowym, w celu kontroli postępowania profilaktycznego i leczeniu wczesnych zmian chorobowych.
Zapobieganie trzeciorzędne-
dotyczy pacjentów, którzy przebyli leczenie i u których ważne
jest zmineralizowanie ujemnych skutków choroby, a niekiedy i skutków
leczenia. Opiera się na:
- okresowej kontroli osiągniętych wyników,
- zapobieganiu dalszemu postępowi choroby,
- zapobieganiu powikłaniom związanym z niedającymi się usunąć objawami lub skutkami choroby,
- utrzymaniu osiągniętych wyników.
Profilaktyka jest więc istotna nie
tylko w zdrowiu, ale i w chorobie. Największe znaczenie ma
oczywiście profilaktyka pierwotna, eliminująca ryzyko wystąpienia
choroby, jest jednak najtrudniejsza, gdyż wymaga umotywowania do
działań zapobiegawczych ludzi zdrowych, najczęściej bardzo
młodych, którzy nie bardzo wierzą w możliwości wystąpienia u
nich choroby.
Opracowanie własne,żródło:" Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych" Jańczuk