Systemy oznaczania zębów

Systemy oznaczania zębów.

Zostały opracowane w celu ujednolicenia i ułatwienia komunikacji pomiędzy lekarzami dentystami, higienistkami stomatologicznymi i przedstawicielami innych zawodów mających do czynienia z zębami, w szczególności gdy posługują się różnymi językami. Ich zaletą jest ułatwienie zapisu i prowadzenia choroby w kartotece pacjenta. Każdy system stanowi zbiór zasad opisujących schemat, według każdego zęba w każdym łuku przypisane jest określone i unikalne oznaczenie literowe bądź liczbowe ( również zęby mleczne i stałe mają odrębne oznaczenia).

Przez lata rozwijały się różne systemy, od bardziej opisowych ( łacińskich)i wizualnych ( system Zigmondy’ego , Haderupa) do czysto cyfrowych (system Violha, Uniwersalny), ze względu na rozwój technologii informacyjnych oraz możliwości wprowadzania danych pacjenta do komputera.

Cechy wspólne systemów :

Podstawą większości systemów jest „schemat krzyża”, który dzieli uzębienie pacjenta na łuk górny i dolny, a każdy łuk na prawą i lewą połowę- co daje w sumie 4 ćwiartki. Lewa i prawa płowa nazywane są z perspektywy pacjenta, jednak ich orientacja na diagramie odpowiada perspektywie lekarza patrzącego na pacjenta ( prawe zęby pacjenta znajdują się po lewej stronie lekarza, w lewej części diagramu, a lewe zęby pacjenta znajdują się po prawej stronie lekarza, w prawej części diagramu).

System łaciński wg Mühlreitera

- System łaciński był używany jako pirwszy i zalecany przez Austriaka Mühlreitera w 1870r.

Ćwiartki słownie: I₁ sup. Sin. Oznacza „ pierwszy siekacz ( łac: incisivus) górny( superior) lewy ( sinister).

Zęby mleczne wykazywano dodatkową literą „d” ( łac.: dentes)

Oznaczenie literowe pochodzą z łaciny ( wielkie litery dla zębów stałych, małe litery dla zębów mlecznych).

Oznaczenie:

I - Incisiva – Sieczny Góra- Superioris

C- Canini – Kły Dół- Minioris

P- Premolares – Przedtrzonowce Lewa- Sinister

M- Molares – Trzonowce Prawa – Dexter

System Zsigmond’ego ( Inne nazwy : Austriacki, Chevrona)

- metoda wiedeńskiego dentysty Adolfa Zsigmond’ego opracowania w 1861 roku zerwała z dotychczasowym systemem oznaczenia zębów długimi nazwami łacińskimi na rzecz krótszego zapisu cyfrowego. Polega ona na podaniu pozycji zęba oraz obrysowaniu danej liczby kątem prostym oznaczającym odpowiednią ćwiartkę.

Pozycję zęba podaje się od siekacza przyśrodkowego do ostatniego trzonowca. Dla zębów stałych używamy cyfr arabskich, dla zębów mlecznych cyfr rzymskich. Kąt ćwiartki ozacza się dwoma kreskami analogicznymi do kresek ograniczających na diagramie ćwiarkę, w której ten ząb się znajduje. I tak linia pionowa różnicuje stronę lewą i prawą a linia pozioma -górę i dół.

//wadą systemu jest brak możliwości werbalizacji i zapisu cyfrowego oznaczonych kątów, gdyż niemożliwe jest wprowadzenie z klawiatury komputera.

System Palmera ( Inne nazwy: Ćwiartkowy, PNS )

- Dentysta Corydon Palmer z Ohio opracował podobny system równolegle z Zygmond’m( 1870r) i w krajach anglojęzycznych system Zsigmnond’ ego nany jest jako system Palmera. Zęby stałe oznaczył tak samo jak Zsigmond’y a inaczej jedynie zęby mleczne zastępując cyfry rzymskie wielkimi literami.

System Haderupa ( Inne nazwy: Duński, „ Plus/ Minus”)

- Duński lekarz Vitkor Haderup w 1887 roku zrezygnował z bezpośrednio odnoszenia się do krzyża na diagramie i zastąpił go znakami „+” ( plus) dla zębów górnych i „-” ( minus) dla zębów dolnych, które pełnia funkcję linii poziomej z systemu Zsigmondy’ego. Funkcję linii poziomej pełni położenie znaku „ +” lub „-” względem cyfry. Znak ten umieszcza się po mezjalnej stronie zęba tj. przyśrodkowo ( po stronie linii centralnej łuku zębowego). Tak więc znak po stronie cyfry oznacza ząb prawej połowy łuku zębowego a znak po lewej stronie- ząb lewej połowy.

Do oznaczania zębów mlecznych Haderup zdecydował się używać również cyfr arabskich, jednak dla rozróżnienia ze stałymi pozycję zęba mlecznego poprzedził „L” (łac. lacteus)- mleczny, później zmieniono literę na jedno „0” wiodące. Wadą systemu jet brak możliwości zapisu cyfrowego kątów, gdyż znaki „+” i „-” dla systemów komputerowych oznaczają działanie na liczbach.

System ten jest najbardziej rozpowszechniony w Skandynawii.

Przykład:

Zęby stałe:

6+ - prawy górny pierwszy trzonowiec ( prawa górna 6)

+1 – lewy górny pierwszy siekacz ( lewa górna 1)

3- - prawy dolny kieł ( prawa dolna 3)

Zęby mleczne:

04+ - prawy górny pierwszy trzonowiec mleczny ( prawa górna 4 mleczna)

+02 – lewy górny drugi siekacz mleczny ( lewa górna 2 mleczna)

System Haderupa z poprawką Allerhandra

- W późniejszym czasie wprowadzono poprawkę do systemu Haderuoa, która polegała na przywróceniu numeracji zębów mlecznych według systemu Zsigmondy’ego tj. liczbami rzymskimi. W 1931 roku system ten został przyjęty jako obowiązujący:

- Zęby stałe oznacza się cyframi arabskimi (od 1 do 8)

- Zęby mleczne oznacza się cyframi rzymskimi (od I do V)

- Zęby szczęki oznacza się znakiem „+”

- Zęby żuchwy oznacza się znakiem „-”

System Viohla ( Inne nazwy: FDI, Dwuwskaźnikowy, Międzynarodowy, TDS)

-System ten w 1970 roku został oficjalnie przyjęty przez komisję FDI(fr. Fede’ration Dentarire Internatinale) jako norma ISO-3950 i obecnie jest zalecany przez WHO ze względu na łatwość posługiwania się nim w mowie i piśmie oraz w gromadzeniu i opracowaniu danych. Jest powszechnie używany na świecie (poza USA)również w Polsce. Berliński lekarz Viohl wprowadził w 1966 roku system opierający się całkowicie na cyfrach arabskich tzn. zarówno pozycję zęba w ćwiartce jak i samą ćwiartkę oznaczył cyframi arabskimi.

- Ćwiartki porównał do tarczy zegara, podzielił je na cztery kwadraty i ponumerował od lewej ( z perspektywy lekarza patrzącego na pacjenta zgodnie z ruchem w skazówek zegara od 1 do 4)

- Dla zębów mlecznych postanowił kontynuować numerację i zaznaczył ćwiartki cyframi od 5 do 8.

Numerację zębów Viohl pozostawił taką samą- zęby stałe ( 1-8)- od siekacza przyśrodkowego do ostatniego trzonowca, zęby mleczne zaznaczył również cyframi arabskimi od 1 do 5.

System OMS

- System ten (1981r) jest odmianą FDI, w którym jedną modyfikacją jest zapis z kropką pomiędzy cyframi, np. „ 2.4”

System uniwersalny ( Inne nazwy: UNS, Amerykański, Parreidta, ADA)

- Nie ma ćwiartek.

- Zęby numeruje się od ostatniego górnego trzonowca do przodu i dalej do otsatniego dolnego trzonowca.

- Zęby mleczne oznaczone wielką literą.

Przykład:

Zęby stałe:

3 – prawy górny pierwszy trzonowiec

9 – lewy górny pierwszy siekacz

Zęby mleczne:

F – lewy górny pierwszy siekacz mlecznych

5d- prawy górny pierwszy siekacz mlecznych

System uniwersalny ( NAVY NAVATION)

- Numerowanie zębów tak jak w systemie UNS, ale w innej kolejności – nie zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tylko od prawej do lewej strony.

Jakość zdjęć nie jest najlepsza. Mam jednak nadzieję,że ten post pozwoli Wam lepiej zrozumieć wszystkie te systemy oznaczania zębów.

Opracowała: Dypl. Asystentka Stomatologiczna: Anna Koć
Źródła: notatki własne, internet.